De deeleconomie is hot. Energiecoöperaties, Thuisafgehaald of BrightPensioen zijn inmiddels vertrouwde begrippen geworden. Ook het broodfonds hoort in dit rijtje. Maar wat houdt het broodfonds precies in? Heel simpel gezegd is het een schenkkring van ondernemers die elkaar beloven: “Als jij ziek bent, dan zorg ik voor jou.” In het vertrouwen dat dit andersom ook gebeurt.

Het concept is ontwikkeld door enkele sociale ondernemers, die voor zichzelf een alternatief zochten voor de vaak dure arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV). Sinds 2010 zijn ze als de BroodfondsMakers ook anderen gaan helpen om broodfondsen op te zetten. Met succes: op 1 januari 2016 zijn er 168 broodfondsen actief en nog eens 20 in oprichting, verspreid over 88 plaatsen en met bijna 7000 aangesloten ondernemers. Wat verklaart dit succes? Allereerst biedt het broodfonds een laagdrempelige en betaalbare uitkomst voor ondernemers die een AOV te duur vinden. Ten tweede vloeit er geen geld weg naar verre tycoons. Elk lid blijft baas over zijn eigen geld. Alle broodfondsen zijn zelfstandige verenigingen. De BroodfondsMakers zijn een servicebureau dat voor verrichte diensten factureert. De belangrijkste verklaring van het succes is misschien wel het uitgesproken sociale karakter. In het broodfonds ken je de zieke aan wie je schenkt. Hulp kan verder gaan dan financiële steun: ziekenbezoek, klussen afmaken zodat de zieke zzp’er zijn klant niet verliest. Of zelfs de kinderen naar school brengen. Zulke hulp is onbetaalbaar.

Hoe werkt het?
Een broodfonds bestaat uit minimaal 20 ondernemers en groeit vanaf daar door naar maximaal 50 leden. Bij dat aantal kun je elkaar nog persoonlijk kennen, en dat is goed voor het vertrouwen. Elk lid bepaalt zelf het gewenste schenkingsniveau binnen een minimum en maximum met bijbehorende inleg, tot een maximaal totaal. Bij ziekte geldt een eigenrisicoperiode van dertig dagen, daarna krijgt de zieke een schenking tot maximaal twee jaar lang. In de praktijk herstelt 97% van de zieken binnen twee jaar. Maar wie voor langdurige zekerheid wil kiezen, kan een aanvullende AOV-verzekering afsluiten.  Fiscaal is de schenking belastingvrij, de gereserveerde inleg niet. Bij een AOV is dat precies andersom. Bij vertrek uit het fonds neemt de ondernemer zijn gespaarde tegoed minus alle gedane schenkingen mee.

Transparantie, solidariteit en vertrouwen
Sleutelbegrippen voor het broodfonds zijn transparantie, solidariteit en vertrouwen. De transparantie is geborgd doordat ieder broodfonds een zelfstandige vereniging is, waarin de leden beslissen. Verder kan ieder lid dagelijks zien wat er met zijn broodfondsrekening gebeurt. De solidariteit vertaalt zich er onder meer in dat broodfondsen mensen met een ziekteverleden niet uitsluiten. Als je met een chronische ziekte in staat bent om succesvol te ondernemen, waarom zou het broodfonds je dan weigeren? Ook het beroep dat je uitoefent is in principe niet interessant. Uiteraard komen beroepsziekten voor, maar de meeste ongelukken gebeuren nog steeds thuis, door domme pech of door toedoen van een ander. Ziek is ziek, daar heb je geen doktersbriefje voor nodig. Juist door de sociale cohesie kunnen leden elkaar dat vertrouwen bieden. Bovendien is ziek zijn vooral ongunstig voor de voortgang van het bedrijf. De cijfers bevestigen dat: het verzuim bij broodfondsen schommelt tussen 0,9 en 1,2%.

Voor verenigingsprofessionals - die met hun organisatie veelal 'old school' diensten aanbieden - is het interessant om kennis te nemen van dit soort nieuwe ontwikkelingen en er ideeën aan te ontlenen. Juist dit soort initiatieven laten zien hoe oude begrippen uit verenigingen – solidariteit,– opnieuw springlevend worden.